Czy produkty pełnoziarniste mogą pogorszyć objawy IBS?

Zespół jelita drażliwego (IBS) dotyka około 10-20% ludzi¹². Może to oznaczać bóle brzucha, zaparcia czy biegunkę. Czy produkty pełnoziarniste są dla Ciebie dobre? Dieta ma duży wpływ na IBS, ale nie wszystko jest dobre dla jelit¹.

IBS częściej spotyka się u kobiet, stanowiących nawet 80% pacjentów². Choroba często zaczyna się po 30-40 roku życia². Jednak może wystąpić u młodszych osób. Ważne jest, by dieta była bogata we włókna roślinne, by uniknąć pogorszenia dolegliwości przy IBS¹.

Produkty pełnoziarniste mają dużo błonnika. Ale ich wpływ na IBS różni się. Błonnik rozpuszczalny,taki jak w bananach, może pomóc z biegunką³. Ale produkty z glutenem mogą powodować wzdęcia i dyskomfort³. Ważne jest, by dostosować dietę do swoich potrzeb i reakcji organizmu.

Kluczowe informacje

• IBS dotyka 10-20% populacji, głównie kobiety
• Dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu IBS
• Produkty pełnoziarniste mogą różnie wpływać na objawy
• Błonnik rozpuszczalny może łagodzić biegunki
• Gluten może nasilać wzdęcia u niektórych osób
• Ważne jest indywidualne podejście do diety

Zrozumienie IBS: czym jest i jakie ma objawy?

Zespół jelita drażliwego, znany jako IBS, dotyka wielu ludzi na całym

świecie. Kobiety częściej cierpią na IBS niż mężczyźni. Połowa pacjentów doświadcza pierwszych objawów przed 35 rokiem życia⁴.

Objawy IBS, które mogą cię dotyczyć

IBS objawia się różnymi sposobami. Najczęstsze objawy to:

• Bóle brzucha
• Zmiany w rytmie wypróżnień
• Wzdęcia
• Uczucie przelewania w jelitach
• Śluzowate stole

Około dwie trzecie osób z IBS wiąże objawy z jedzeniem. Dieta uboga w FODMAPs lub bezglutenowa może pomóc zarządzać objawami⁴.

Różnice między IBS a innymi zaburzeniami trawienia

IBS różni się od innych zaburzeń brakiem zmian w jelitach. Istnieją cztery typy IBS:

1. IBS z dominującą biegunką (IBS-D)
2. IBS z dominującymi zaparciami (IBS-C)
3. IBS mieszany (IBS-M)
4. IBS nieokreślony (IBS-U)

Nadreaktywność jelit w IBS może wynikać z różnych przyczyn. Może to być genetyka, zaburzenia mikrobioty jelitowej, nadwrażliwość jelit czy stres⁴.

Diagnoza IBS wymaga wykluczenia innych schorzeń. Badania fizykalne, analiza historii medycznej i testy są niezbędne⁴. Leczenie może obejmować zmiany w diecie, probiotyki, leki przeciwskurczowe i terapie behawioralne⁴.

Co to są produkty pełnoziarniste?

Produkty pełnoziarniste to klucz do zdrowego jedzenia. Zawierają całe ziarna zbóż, co zachowuje ich wartości. Dostarczają organizmowi witamin, minerałów i błonnika.

Najpopularniejsze źródła błonnika pełnoziarnistego

Wiele produktów jest bogatych w błonnik pełnoziarnisty. Oto najczęstsze:

• Pieczywo pełnoziarniste
• Płatki owsiane
• Kasze (gryczana, jęczmienna)
• Ryż brązowy
• Makaron pełnoziarnisty

Pamiętaj, że chleb żytni może nie być dobry dla osób z zespołem jelita drażliwego⁵.

Korzyści zdrowotne wynikające z diety pełnoziarnistej

Dieta pełnoziarnista przynosi wiele korzyści. Spożywanie błonnika jest ważne dla zdrowia jelit⁶. Produkty pełnoziarniste:

• Wspierają pracę układu trawiennego
• Pomagają kontrolować poziom cukru we krwi
• Dbają o zdrowie serca
• Wspierają uczucie sytości

Mimo korzyści, osoby z zespołem jelita drażliwego powinny być ostrożne. Produkty pełnoziarniste mogą nasilać objawy IBS u niektórych. Zespół jelita drażliwego dotyka nawet co 5 osobę, więc ważne jest indywidualne podejście do diety⁵.

Jak błonnik wpływa na dolegliwości IBS?

Błonnik jest ważny dla trawienia. Może zmienić objawy zespołu jelita drażliwego (IBS). Zrozumienie wpływu różnych rodzajów błonnika na nasz układ pokarmowy jest kluczowe.

Rola błonnika w organizmie

Błonnik jest prebiotykiem. Wpływa na mikroorganizmy w jelitach⁷. Podczas fermentacji powstają składniki, które pomagają w trawieniu i utrzymaniu zdrowia jelit⁷.

Kwas masłowy jest ważny dla regeneracji nabłonka jelitowego. Zapewnia też prawidłowe pH w jelicie grubym⁷.

Dwa rodzaje błonnika: rozpuszczalny i nierozpuszczalny

Wyróżniamy dwa typy błonnika: rozpuszczalny i nierozpuszczalny. Każdy z nich działa inaczej na trawienie:

• Błonnik rozpuszczalny zawiera pektyny i inne składniki⁷. Można go znaleźć w otrębach, brązowym ryżu, jęczmieniu i owocach⁸. Pomaga on łagodzić objawy IBS.
• Błonnik nierozpuszczalny zawiera celulozę i lignin⁷. Jest w produktach pełnoziarnistych I wielu warzywach⁸. Może nasilać wzdęcia i ból u osób z IBS⁸.

WHO zaleca 27-40 g błonnika dziennie⁸. Ważne jest, aby stopniowo zwiększać ilość błonnika. Trzeba obserwować reakcje organizmu.

Badania pokazują, że dieta bogata w błonnik może pomóc w IBS⁷. Ważne jest, aby dostosować dietę do indywidualnych potrzeb. Włączanie różnych źródeł błonnika i eliminacja produktów nasilających objawy jest najlepszym rozwiązaniem⁸.

Dlaczego niektóre produkty pełnoziarniste mogą pogarszać objawy?

Produkty pełnoziarniste są zdrowe, ale mogą być trudne do strawienia dla osób z IBS. Ich wpływ na nasz organizm zależy od wielu czynników.

Proces fermentacji i produkcja gazów

Fermentacja jelitowa to naturalny proces trawienia błonnika. U osób z IBS może prowadzić do nadmiernego wytwarzania gazów i wzdęć. Produkty pełnoziarniste, bogate w błonnik, często nasilają te objawy⁹.

Dieta FODMAP, opracowana przez naukowców z Monash University, pomaga łagodzić objawy IBS. Ogranicza spożycie fermentujących węglowodanów¹⁰. W jej ramach eliminuje się niektóre produkty zbożowe, które mogą powodować nadmierną fermentację.

Indywidualna nietolerancja na gluten

Nietolerancja glutenu to kolejny powód, dla którego produkty pełnoziarniste mogą pogarszać objawy IBS. Gluten, białko obecne w pszenicy, życie i jęczmieniu, może wywoływać reakcje zapalne w jelitach u wrażliwych osób.

Reakcje na produkty pełnoziarniste są indywidualne. Niektórzy pacjenci z IBS mogą tolerować niewielkie ich ilości, podczas gdy inni muszą je całkowicie wyeliminować z diety.

Zrozumienie wpływu produktów pełnoziarnistych na objawy IBS wymaga czasu i obserwacji. Prowadzenie dziennika żywieniowego może pomóc w identyfikacji problematycznych produktów i dostosowaniu diety do indywidualnych potrzeb.

Jakie produkty pełnoziarniste są zalecane dla osób z IBS?

Zespół jelita drażliwego (IBS) dotyka 20% dorosłych, głównie kobiet między 20 a 40 rokiem życia¹¹¹². Dobrze dobrane produkty pełnoziarniste mogą poprawić samopoczucie osób z IBS.

Wybór odpowiednich rodzajów zbóż

Osoby z IBS powinny wybierać zboża bezglutenowe. Quinoa i ryż brązowy są dobrym wyborem. Dostarczają błonnika i składników odżywczych bez obciążania układu trawiennego. Kasza jaglana jest łatwa do strawienia.

Alternatywy dla tradycyjnych produktów pełnoziarnistych

Jeśli tradycyjne produkty pełnoziarniste powodują dyskomfort, warto szukać alternatyw. Mąka kokosowa lub migdałowa może zastąpić zwykłą mąkę w wypiekach. Płatki jaglane to dobra opcja na śniadanie zamiast owsianych¹³.

Pamiętaj, że każdy organizm jest inny. To, co działa dla jednej osoby, może nie być odpowiednie dla innej.

Wprowadzaj nowe produkty do diety stopniowo. Obserwuj reakcje swojego organizmu. Dziennik żywieniowy pomoże Ci znaleźć produkty, które najlepiej Ci służą.

Dieta FODMAP jest często zalecana osobom z IBS. Ogranicza niektóre produkty pełnoziarniste. Ale nie oznacza to całkowitej rezygnacji z błonnika. Kluczem jest znalezienie równowagi i wybór produktów, które nie zaostrzają objawów¹¹.

Czy picie wody ma znaczenie w diecie?

Woda jest bardzo ważna dla osób z zespołem jelita drażliwego (IBS). Dobre nawodnienie może pomóc w zmniejszeniu objawów IBS. To także poprawia pracę jelit.

Rola nawodnienia w łagodzeniu objawów IBS

Picie wody jest kluczowe dla naszego organizmu, szczególnie przy IBS. Regularne picie pomaga w walce z zaparciami. Zaleca się pić co najmniej 1,5 litra wody dziennie¹⁴.

Nawodnienie pomaga w trawieniu i reguluje pracę jelit. W leczeniu IBS ważne jest spożywanie 30-50 g błonnika dziennie. Trzeba też pić co najmniej 2 litry wody, gdy mamy zaparcia¹⁵. Woda ułatwia rozpuszczenie błonnika.

Pamiętaj, że nawodnienie to nie tylko ilość, ale też jakość płynów.

Ważne jest, co pijemy. Ograniczenie teiny i kofeiny może pomóc osobom z IBS¹⁴. Lepiej wybierać czystą wodę lub ziołowe herbatki zamiast kawy czy napojów gazowanych.

Woda to klucz do lepszego samopoczucia przy IBS. Regularne picie wody poprawia pracę jelit i ogólne samopoczucie.

Jak monitorować reakcje organizmu na żywność?

Zespół jelita drażliwego (IBS) dotyka ludzi na całym świecie. Kobiety chorują na IBS 2-3 razy częściej niż mężczyźni¹⁶. Ważne jest, aby uważnie obserwować, jak organizm reaguje na jedzenie.

Prowadzenie dziennika żywieniowego

Dziennik żywieniowy to klucz do walki z IBS. Zapisuj wszystko, co jesz, od posiłków po przekąski i napoje. Notuj też objawy i ich nasilenie. Dzięki temu łatwiej znajdziesz produkty, które mogą wywoływać problemy.

Prowadź dziennik przez 2-4 tygodnie. Wystarczy to, by zauważyć wzorce. Szczególną uwagę zwróć na pokarmy bogate w FODMAP, jak cebula czy jabłka¹⁷.

Rozpoznawanie wyzwalaczy objawów

Analizując dziennik, znajdziesz wyzwalacze objawów IBS. Pamiętaj, że reakcje mogą być opóźnione. Niektóre pokarmy mogą wywoływać objawy po kilku godzinach. Zwróć uwagę na:

• Produkty mleczne (nietolerancja laktozy)
• Warzywa strączkowe (wzdęcia i dyskomfort)
• Alkohole cukrowe (sorbitol – wzdęcia i biegunka)
• Produkty pełnoziarniste (mogą nasilać objawy)¹⁷

Po znalezieniu potencjalnych wyzwalaczy, rozważ dietę eliminacyjną. Usuń podejrzane produkty na 2-3 tygodnie. Następnie stopniowo je wprowadzaj, obserwując reakcje. To pomoże ci stworzyć plan żywieniowy, który łagodzi objawy IBS.

Czy dieta FODMAP jest odpowiednia dla Ciebie?

Dieta FODMAP może pomóc, jeśli masz problemy z jelitami. Skupia się na ograniczeniu węglowodanów, które mogą powodować dolegliwości trawienne.

Czym jest dieta FODMAP?

Dieta FODMAP to sposób odżywiania, który ogranicza niektóre węglowodany. Obejmuje to fruktozę, laktozę, fruktany, galaktany i poliole¹⁸. Produkty bogate w FODMAP mogą powodować biegunki, zaparcia i wzdęcia¹⁹.

Badania pokazują, że dieta FODMAP może zmniejszyć objawy IBS. Ponad 76% pacjentów czuje się lepiej po jej zastosowaniu¹⁹.

Jak wdrożyć dietę FODMAP?

Dieta FODMAP składa się z trzech etapów:

1. Faza eliminacji: Trwa od 2 do 6 tygodni. Wyklucza produkty bogate w FODMAP²⁰.
2. Faza wprowadzania: 6-8 tygodni testuje reakcje jelit na FODMAP²⁰.
3. Faza personalizacji: Dostosowuje dietę do indywidualnych potrzeb²⁰.

Ważne jest, aby czytać etykiety produktów. Unikaj produktów bogatych w FODMAP. Współpraca z dietetykiem jest kluczowa¹⁹.

Dieta FODMAP powinna być stosowana pod nadzorem specjalisty. Zapewni to odpowiednie odżywienie i skuteczne łagodzenie objawów IBS.

Wpływ stresu na objawy IBS

Stres a IBS to temat, który zainteresował wielu osób z zespołem jelita drażliwego. Badania pokazują, że długotrwały stres może powodować objawy charakterystyczne dla IBS²¹. Warto zauważyć, że aż 11% ludzi na świecie cierpi na tę chorobę²².

Jak stres może intensyfikować dolegliwości

Stres mocno wpływa na nasze ciało, szczególnie na układ pokarmowy. U ponad połowy osób z IBS, stres zwiększa nasilenie objawów choroby²². Badania na gryzoniach pokazały, że stres emocjonalny zwiększa częstotliwość wypróżnień i zawartość wody w stolcu. Te efekty mogą trwać nawet miesiąc²¹.

Techniki redukcji stresu

Zarządzanie stresem jest kluczowe dla osób z IBS. Techniki relaksacyjne mogą znacząco pomóc w łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia. Warto rozważyć:

• Medytację
• Mindfulness
• Głębokie oddychanie
• Regularne ćwiczenia fizyczne

Dodatkowo, suplementacja probiotykami, kwasem masłowym i L-glutaminą wspiera układ pokarmowy²². Pamiętaj, że strategie pomagające lepiej zarządzać stresem są cenne dla każdego, kto chce poprawić komfort życia.

Znaczenie konsultacji z dietetykiem

Zespół jelita drażliwego (IBS) dotyka około 10- 20% ludzi na świecie²³. Dobrze zbilansowana dieta jest kluczem do zmniejszenia objawów. Dlatego warto skonsultować się z dietetykiem specjalizującym się w IBS.

Jak znaleźć odpowiedniego specjalistę?

Przy wyborze dietetyka zwróć uwagę na jego doświadczenie w leczeniu IBS. Dobry specjalista powinien:

• Posiadać certyfikaty w dziedzinie dietetyki klinicznej
• Mieć udokumentowane doświadczenie w pracy z pacjentami z IBS
• Oferować indywidualne podejście do każdego przypadku

Współpraca z dietetykiem w kwestii IBS

Dietetyk specjalizujący się w IBS pomoże stworzyć indywidualną dietę. Badania pokazują, że dieta low FODMAP pomaga około 75% pacjentów z IBS²⁴. Specjalista pomoże:

• Zidentyfikować problematyczne produkty
• Dostosować dietę do Twoich potrzeb
• Monitorować postępy i modyfikować plan żywieniowy

Pamiętaj, że dieta low FODMAP może poprawić pracę przewodu pokarmowego. Ale powinna być stosowana pod nadzorem specjalisty²⁴. Bez profesjonalnego wsparcia możesz mieć niedobory składników odżywczych.

Współpraca z dietetykiem to inwestycja w Twoje zdrowie. Dzięki niej zyskasz wiedzę i narzędzia do radzenia sobie z IBS na co dzień.

Dlaczego eksperymenty dietetyczne mogą być pomocne?

Eksperymenty żywieniowe pomagają zrozumieć nasze ciała i poprawić samopoczucie. Dla osób z IBS, każdy reaguje inaczej na różne pokarmy. Dlatego warto eksperymentować z dietą.

Kierunki, w których warto eksperymentować

Można eksperymentować z różnymi aspektami diety:

• Wprowadzanie różnych rodzajów błonnika
• Testowanie produktów bezglutenowych
• Próbowanie żywności fermentowanej
• Eliminacja potencjalnych alergenów

Niektóre osoby mogą mieć problemy z dowolnymi zbożami, nawet bez glutenu. To może prowadzić do stanu zapalnego²⁵.

Badanie własnych reakcji na różne pokarmy

Do sukcesu w eksperymentach żywieniowych kluczowa jest obserwacja reakcji organizmu. Oto kilka wskazówek:

1. Wprowadzaj zmiany stopniowo
2. Prowadź dziennik żywieniowy
3. Notuj wszystkie objawy
4. Daj organizmowi czas na adaptację

Indywidualna tolerancja pokarmowa może się zmieniać. To, co wcześniej wywoływało objawy, może teraz być tolerowane.

Protokół autoimmunologiczny może pomóc w łagodzeniu objawów chorób autoimmunologicznych, w tym IBS. Zaleca się stosowanie go przez 30-90 dni, co może przynieść efekty²⁵.

Eksperymenty żywieniowe wymagają cierpliwości. Stopniowa modyfikacja diety i obserwacja reakcji organizmu to klucz do sukcesu w radzeniu sobie z IBS.

Podsumowanie: jak podejść do diety z IBS?

Zarządzanie objawami zespołu jelita drażliwego (IBS) wymaga indywidualnego podejścia do diety. IBS to powszechna dolegliwość, która może znacząco obniżyć jakość życia pacjentów. Ale odpowiednie strategie żywieniowe mogą pomóc w łagodzeniu objawów²⁶.

Kluczowe zalecenia dla osób z IBS

Dieta w IBS powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb. Jednym z najczęściej zalecanych podejść jest dieta Low-FODMAP. Pomaga ona łagodzić objawy takie jak wzdęcia, ból brzucha i biegunki²⁷.

Warto też rozważyć spożywanie małych, regularnych posiłków co 3-4 godziny. To może pomóc w lepszym zarządzaniu objawami²⁷.

Unikaj produktów, które mogą nasilać objawy. To oznacza tłuste potrawy, pikantne jedzenie, słodycze, napoje gazowane, alkohol i kofeina²⁷. Skup się na błonniku rozpuszczalnym, jak owies, banany, jagody. Może on być korzystny dla pracy jelit²⁷.

Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu. Włącz do diety produkty fermentowane, które mogą wspierać zdrowie jelit. Więcej informacji znajdziesz tutaj.

Indywidualne podejście do diety w IBS powinno uwzględniać nie tylko żywienie, ale także styl życia. Regularna aktywność fizyczna, jak spacery, joga czy pływanie, może poprawić funkcjonowanie układu trawiennego²⁷. Pamiętaj, że proces diagnozowania i leczenia IBS wymaga cierpliwości i współpracy z lekarzem oraz dietetykiem. Oni pomogą dostosować plan żywieniowy do Twoich indywidualnych potrzeb i reakcji na poszczególne grupy pokarmowe²⁶²⁸.

Linki do źródeł

1. https://aptekazawiszy.pl/artykuly/zespol-jelita-drazliwego-jak-go-rozpoznac-czy-mozna-go-wyleczyc-sprawdz.html – Zespół jelita drażliwego IBS: objawy, dieta, leki – sprawdź!
2. https://vitalea.pl/blog/zespol-jelita-drazliwego-epidemia-xxi-wieku – ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO – epidemia XXI wieku – Klinika Vitalea Katowice
3. https://heroes-diet.pl/Artykuly/zespol-jelita-nadwrazliwego-ibs-jak-dieta-moze-pomoc-zarzadzac-objawami – Zespół jelita nadwrażliwego (IBS): Jak dieta może pomóc zarządzać objawami
4. https://betamed.pl/poradniki/zespol-jelita-drazliwego – Czym objawia się zespół jelita drażliwego?
5. https://politykazdrowotna.com/artykul/jakie-pieczywo-przy-zespole-n1084870 – Jakie pieczywo przy zespole jelita drażliwego?
6. https://receptomat.pl/post/zj/zespol-jelita-drazliwego-ibs-dieta – Zespół jelita drażliwego (IBS) – jaka dieta, co jeść, a co unikać?
7. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/178469,rola-blonnika-pokarmowego-w-leczeniu-zespolu-jelita-nadwrazliwego – Rola błonnika pokarmowego w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego
8. https://www.gastroekspert.eu/skurczowy-bol-brzucha/zespol-jelita-drazliwego/rola-blonnika-pokarmowego-w-diecie-osob-z-ibs/ – Rola błonnika pokarmowego w diecie osób z IBS
9. https://apteka.superpharm.pl/poradnik/dieta-w-chorobach-zapalnych-jelit-co-jesc-a-czego-unikac-podczas-biegunki-zaparcia-i-w-stanach-zapalnych-jelit – Dieta w chorobach zapalnych jelit. Co jeść a czego unikać podczas biegunki, zaparcia i w stanach zapalnych jelit?
10. https://beketo.pl/dieta-low-fodmap-co-jesc-czego-unikac-jadlospis-i-przykladowe-przepisy/?srsltid=AfmBOoqJcBfza8h2cX5emXROb350wlfS1CyrruCKCm3LzjOuYMeYhvl- – Dieta low fodmap – co jeść, czego unikać, jadłospis i przykładowe przepisy – BeKeto™
11. https://colonc.pl/artykul/co-jesc-na-zespol-jelita-drazliwego-dieta-i-zasady-odzywiania/ – 10 wskazówek przy diecie dla osób cierpiących na IBS – Colon-C
12. https://eatfitcatering.pl/zespol-jelita-drazliwego-dieta/?srsltid=AfmBOoqKdl0ecmPNKmZfJqeAYT6wI38ti4JlyJkP4DZOqsCkgwwqNv-l – Dieta w zespole jelita drażliwego (ZJD / IBS) | co jeść przy na jelito drażliwe?
13. https://medidieta.pl/blog/dieta-przy-zespole-jelita-drazliwego-zasady/ – Dieta przy zespole jelita drażliwego | MediDieta
14. https://www.4slim.pl/porady-dietetyczne/zespol-jelita-drazliwego-167.html – Zespół Jelita Drażliwego – Dietetyk Radosław Bernat
15. https://aptekazawiszy.pl/artykuly/7-sposobow-na-szybka-ulge-w-zespole-jelita-drazliwego-sprawdz.html – Jak złagodzić objawy zespołu jelita drażliwego? Sprawdź!
16. https://madebydiet.com/ibs-czyli-zespol-jelita-drazliwego/ – IBS czyli zespół jelita drażliwego – Made By Diet
17. https://krukam.pl/Dieta-przy-IBS-polecane-produkty-przy-zespole-jelita-drazliwego-blog-pol-1707999105.html – Dieta przy IBS – polecane produkty przy zespole jelita drażliwego
18. https://5pd.pl/dieta-fodmap-w-ibs/?srsltid=AfmBOoqXGRCm6U5rOrieCvdxT7S8kbsgBcD-SPcxCXGS9IHjlUumg56H – Dieta FODMAP na Zespół Jelita Drażliwego (IBS) – Catering Dietetyczny 5PD
19. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/111607,dieta-fodmap-dieta-zalecana-w-zespole-jelita-drazliwego – Dieta o małej zawartości FODMAP (dieta zalecana w zespole jelita drażliwego)
20. https://centrumspot.pl/dieta-low-fodmap/ – Dieta low FODMAP – przewodnik dla pacjenta i darmowy jadłospis
21. https://www.doz.pl/czytelnia/a17173-Przewlekly_stres_wywoluje_objawy_zespolu_jelita_drazliwego – Przewlekły stres wywołuje objawy zespołu jelita drażliwego
22. https://fitkalorie.pl/blog/stres-a-zespol-jelita-drazliwego-co-bylo-pierwsze-stres-czy-ibs/ – Stres, a zespół jelita drażliwego – co było pierwsze stres, czy IBS? – Catering dietetyczny do domu, dieta pudełkowa fitness – Fit Kalorie
23. https://www.mateuszdurbas.pl/blog/dieta-w-zespole-jelita-draliwego – Dietetyk Kliniczny Kraków
24. http://pacjent.gov.pl/diety/low-fodmap-dieta-w-jelicie-nadwrazliwym – Low FODMAP – dieta w jelicie nadwrażliwym
25. https://paleosmak.pl/protokol-autoimmunologiczny/ – Protokół autoimmunologiczny • Dla kogo? Co jeść? Jadłospisy • PaleoSMAK
26. https://dietetycy.org.pl/zespol-jelita-drazliwego/ – Zespół jelita drażliwego. Objawy, leczenie i dieta – Dietetycy.org.pl
27. https://przemekjurek.pl/blog/dieta/dieta-oraz-cwiczenia-dla-osob-z-zespolem-jelita-drazliwego-ibs/ – Dieta oraz Ćwiczenia dla Osób z Zespołem Jelita Drażliwego (IBS)
28. https://www.zdrowahuta.pl/aktualnosci/index/Zespol-jelita-drazliwego/idn:58 – Zespół jelita drażliwego