Co robić, gdy masz refluks i IBS

19/11/2024

Leczenie IBS jest bardzo ważne, szczególnie gdy mamy do czynienia z refluksem. IBS, czyli zespół jelita drażliwego, dotyka 10% ludzi1. Aby skutecznie radzić sobie z refluksem, trzeba zastosować holistyczne podejście. To obejmuje dietę, leczenie farmakologiczne i wsparcie psychologiczne.

Wiedza o powiązaniach między IBS a refluksem jest kluczowa. Pomaga to znaleźć skuteczne sposoby na zmniejszenie objawów IBS.

Badania wskazują, że 50-80% osób z IBS czuje się gorzej pod wpływem stresu2. Dlatego tak ważne jest, aby znaleźć skuteczne sposoby na zarządzanie stresem. To pomoże zmniejszyć wpływ objawów na nasze codzienne życie.

Najczęściej na IBS cierpią kobiety, zwłaszcza te, które żyją w stresie1. Dlatego leczenie musi być dostosowane do potrzeb każdego pacjenta.

Kluczowe Informacje

  • Leczenie IBS obejmuje dietę, farmakoterapię i wsparcie psychologiczne.
  • IBS dotyka około 10% populacji, z czego większość stanowią kobiety.
  • Stres jest istotnym czynnikiem nasilającym objawy IBS i refluksu.
  • Holistyczne podejście jest kluczowe do skutecznego zarządzania objawami.
  • Zrozumienie i personalizacja leczenia pomagają w poprawie jakości życia.

Czym jest refluks i jego objawy

Refluks żołądkowo-przełykowy to choroba, gdzie treść żołądkowa wraca do przełyku. To często powoduje zaostrzenia i remisje. Osoby otyłe i kobiety w ciąży częściej cierpią na tę chorobę, ze względu na wzrost ciśnienia w brzuchu3.

W Europie choroba ta występuje u 8.8% do 25.9% ludzi. Z wiekiem częstość występowania rośnie4.

Definicja refluksu

Czym jest refluks? Jest to schorzenie, które dzieli się na trzy rodzaje. Najczęściej diagnozowany jest refluks żołądkowo-przełykowy5. Przyczyny to m.in. nieprawidłowa czynność zwieracza, otyłość, ciąża i niektóre leki3.

Typowe objawy refluksu

Typowe objawy to zgaga, pieczenie w przełyku i ból w nadbrzuszu. Może się to nasilać po jedzeniu dużych posiłków. Objawy te mogą też wystąpić po pochylaniu się lub leżeniu3.

Ok. 20% ludzi doświadcza tych objawów co tydzień4. Choroba ta występuje u 20-40% dorosłych w krajach rozwiniętych5. Dieta i styl życia mają duży wpływ na łagodzenie objawów. Zmniejszenie wielkości posiłków i unikanie ciężkich dań przed snem może pomóc4.

Związek pomiędzy IBS a refluksem

Badania pokazują, że IBS i refluks żołądkowo-przełykowy często występują razem. To sprawia, że trudno jest je rozpoznać i leczyć. Około 69,3% osób z GERD, FD i IBS ma problemy z kilkoma schorzeniami naraz6.

IBS wpływa na przewód pokarmowy. Może powodować różne dolegliwości, które pogarszają objawy refluksu.

wpływ IBS na przewód pokarmowy

Jak IBS wpływa na przewód pokarmowy

IBS ma duży wpływ na przewód pokarmowy. Może powodować bóle brzucha, nieregularne ruchy jelit i zmiany w stolcu. Zaburzenia te są związane z interakcjami między jelitem a mózgiem7.

IBS powoduje ból brzucha co najmniej raz w tygodniu. Może wpływać na defekację i zmiany w formie stolca7.

Wspólne objawy refluksu i IBS

Objawy IBS i refluksu często się nakładają. Może to utrudniać ich rozpoznanie. Wspólne objawy to ból brzucha, niestrawność i zgaga.

W Polsce GERD dotyka około 20% ludzi. Objawy te mogą być nasilone przez IBS6. Refluks żółciowy często występuje po usunięciu pęcherzyka żółciowego i może być związany z IBS8.

Dieta i zmiana stylu życia są kluczowe. Ważne jest unikanie alkoholu, palenia i jedzenia smażonych potraw8. Więcej informacji znajdziesz na stronie tutaj.

Jak stres może wpływać na refluks i IBS

Stres może zwiększać objawy zespołu jelita drażliwego (IBS) i refluksu żołądkowo-przełykowego. Badania z Tokyo University of Science w Japonii pokazały, że stres wpływa na jelita. Gryzonie poddane długotrwałemu stresowi miały objawy IBS9.

70-90% osób z IBS ma problemy z nastrojem. Leki przeciwdepresyjne mogą pomóc w 50-60% przypadków10. Większość pacjentów z IBS łączy objawy z stresującymi sytuacjami9.

stres a refluks żołądkowy

Rola stresu w nasilaniu objawów

Stres wpływa na przewód pokarmowy, zmieniając perystaltykę jelit. To może prowadzić do refluksu żołądkowego. Badania u myszy pokazały, że stres zwiększa częstotliwość wypróżnień i zawartość wody w stolcu9.

Leczenie IBS jest skuteczniejsze przy właściwej diecie i ćwiczeniach10.

Strategie zarządzania stresem

Zarządzanie stresem jest ważne dla łagodzenia objawów IBS i refluksu. Medytacja, ćwiczenia i techniki relaksacyjne obniżają stres. Interdyscyplinarne podejście do leczenia daje najlepsze efekty10.

Statystyki Wyniki
Pacjenci z IBS i zaburzeniami nastroju 70-90%
Redukcja objawów przy zastosowaniu leków przeciwdepresyjnych 50-60%
Objawy IBS związane ze stresującymi wydarzeniami Większość pacjentów
Nasilenie częstotliwości wypróżnień i zawartości wody w stolcu u myszy poddanych stresowi Wzrost
Czas trwania leczenia IBS Około pół roku

Dieta przy IBS i refluksie

Dieta jest kluczem do leczenia IBS i refluksu. Ważne jest unikanie produktów, które pogarszają objawy11.

Produkty, które warto unikać

Osoby z IBS i refluksie powinny unikać tłustych potraw, cytrusów, kofeiny i alkoholu. Te produkty mogą pogorszyć objawy. Ważne jest też ograniczenie jedzenia wysokoprzetworzonego i pikantnego11.

Zespół jelita drażliwego dotyka 10-20% ludzi. Często wymaga diety low-FODMAP, która eliminuje pewne pokarmy12.

Rekomendowane produkty

W diecie powinny znaleźć się pełnoziarniste zboża, warzywa i lekkie białka. Do zalecanych produktów należą banany, jagody, migdały i ryby. Dieta bogata w pełnoziarniste zboża i białka może pomóc w zmniejszeniu objawów13.

dieta przy refluksie i IBS

Przykładowy plan diety

Dieta low-FODMAP może pomóc nawet 30% pacjentów13. Plan diety powinien zawierać częste, małe posiłki. Rano najlepiej jest jeść owsiankę z jagodami i migdałami.

Na obiad warto wybrać grillowany kurczak z ryżem i gotowanymi warzywami. Kolację można zrobić z pieczonego łososia, kaszy jaglanej i sałaty11.

Unikaj dużych porcji i jedzenia późno wieczorem. To pomaga zmniejszyć objawy refluksu12. Dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb i regularne posiłki poprawią samopoczucie11.

Farmakoterapia refluksu i IBS

Farmakoterapia jest kluczowa w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego (GERD) i zespołu jelita drażliwego (IBS). Choroba refluksowa przełyku dotyka około 30% ludzi w różnym wieku. W Europie i Ameryce Północnej GERD występuje u 15-22% osób, co oznacza odczuwanie zgagi co najmniej raz w tygodniu14.

Główne objawy GERD to zgaga i kwaśne regurgitacje14. Wraz z rozwojem farmakologii w IBS, rośnie liczba metod leczenia.

Leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego

W leczeniu refluksu najskuteczniejsze są inhibitory pompy protonowej (PPI), jak omeprazol czy lanzoprazol. Zmniejszają one wydzielanie kwasu żołądkowego. Można też używać antagonistów receptora H2, np. ranitydynę, które działają poprzez hamowanie histaminy14.

Warto pamiętać, że badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego powinno być wykonane co najmniej raz w życiu u chorych z objawami GERD, czyli refluksu14.

Leki przeciwdziałające bólom na tle IBS

W IBS stosuje się przede wszystkim leki przeciwskurczowe, jak mebeweryna. Pomagają one łagodzić skurcz jelit i ból brzucha. Około 70-90% pacjentów z IBS ma zaburzenia psychiczne, takie jak lęki czy depresje15.

W niektórych przypadkach używa się probiotyków i antybiotyków, aby zarządzać mikrobiotą jelitową15. Te leki są ważnym elementem w leczeniu refluksu i poprawiają komfort życia pacjentów.

Niefarmakologiczne metody leczenia

Niefarmakologiczne metody mogą znacznie poprawić życie osób z IBS i refluksem żołądkowym. Zmiany w stylu życia i techniki relaksacyjne są bardzo pomocne. Mogą zmniejszyć objawy i dolegliwości.

Znaczenie stylu życia

Zmiana stylu życia ma duży wpływ na zarządzanie IBS i refluks żołądkowy. Regularne spacery mogą pomóc w zmniejszeniu objawów IBS16. Ważne jest również pracowanie z emocjami i ograniczanie stresu.

Aż 70-90% osób z zaburzeniami psychicznymi cierpi na IBS16. Kobiety częściej niż mężczyźni mają IBS16. Dlatego ważne jest, aby dostosować styl życia do indywidualnych potrzeb.

Dieta low-FODMAP może pomóc aż 70% pacjentów z IBS17. Suplementacja probiotykami, jak Lactobacillus plantarum 299v, również przynosi ulgę17. Ważne jest regularne nawadnianie organizmu, pijąc 2-3 litry płynów dziennie18.

metody niefarmakologiczne w IBS

Techniki relaksacyjne i fizjoterapia

Techniki relaksacyjne, jak joga i medytacja, są bardzo ważne. Mogą pomóc w zmniejszeniu stresu i napięć16. Sesje z fizjoterapeutą mogą również przynieść ulgę.

Fizjoterapia może pomóc w redukcji bólu i poprawie motoryki jelit. Zmiany w stylu życia i metody niefarmakologiczne są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów.

Rola aktywności fizycznej

Regularne ćwiczenia są kluczowe w walce z objawami IBS i refluksu żołądkowego. Ćwiczenia poprawiają pracę jelit i ogólnie zdrowie jelit. To ważne dla osób z zespołem jelita drażliwego.

Ćwiczenia pomagają zmniejszyć stres. Stres często nasila objawy IBS i refluksu żołądkowego.

Wpływ ćwiczeń na jelita

Ćwiczenia są dobre dla zdrowia jelit. Spacerowanie czy nordic walking pomagają utrzymać motorykę jelitową. To ważne dla osób z IBS.

Ćwiczenia zmniejszają objawy ze strony układu pokarmowego. Nieprawidłowości w motoryce jelit występują u 40-60% osób z IBS.

Joga i pilates pomagają regulować ruchy jelit. One także poprawiają zdrowie psychiczne przez redukcję stresu. Zwiększona aktywność fizyczna łagodzi objawy refluksu.

Dostosowanie aktywności fizycznej

Ważne jest dostosowanie rodzaju i intensywności ćwiczeń do potrzeb. Osoby z IBS powinny wybierać umiarkowaną aktywność. Unikaj agresywnych form treningu.

Chorzy na IBS powinni ograniczać intensywność treningów. Dostosuj aktywność do swojego samopoczucia.

Codzienna aktywność fizyczna, jak 30 minut spaceru, obniża stres. Poprawia nastrój i łagodzi objawy jelitowe. Medytacja przynosi ulgę poprzez redukcję stresu i poprawę mikroflory jelitowej.

Rodzaj aktywności Zalecenia Korzyści
Spacery Codziennie przez 30 minut Poprawa nastroju, redukcja stresu, lepsza motoryka jelitowa19
Nordic walking 3 razy w tygodniu przez 45 minut Wzmocnienie mięśni, poprawa zdrowia sercowo-naczyniowego, łagodzenie objawów IBS20
Joga Codziennie przez 20 minut Redukcja stresu, poprawa motoryki jelit, łagodzenie bólu20

Znaczenie nawyków snu

Jak długo i dobrze śpimy, to wpływa na nasze zdrowie. Osoby z refluksem i IBS czują się gorzej, gdy nie śpią dobrze. Sen wpływa na nasilenie objawów, bo stres nasila ból i dyskomfort21.

Jak sen wpływa na objawy refluksu i IBS

Dobry sen pomaga naszemu ciału się regenerować i zmniejsza stany zapalne. Brak snu zwiększa poziom hormonu stresu, co pogarsza objawy22. Wiedza o tym, że 60% chorób przewodu pokarmowego wynika z braku snu, jest bardzo ważna22.

Techniki poprawy jakości snu

Można poprawić sen, wprowadzając regularne godziny snu. To stabilizuje nasz rytm i pomaga nam się regenerować. Ważne jest też unikanie ciężkich posiłków przed snem, by uniknąć refluksu21.

Organizacja sypialni, ciemność, cisza i komfortowa temperatura to klucz do lepszego snu. Techniki relaksacyjne, jak medytacja czy ćwiczenia oddechowe, zmniejszają stres. To poprawia sen i jakość życia osób z IBS22.

Wsparcie specjalistów w leczeniu IBS i refluksu

Leczenie IBS i refluksu wymaga współpracy wielu specjalistów. Dietetyk i psychoterapeuta są kluczowi w tym procesie. Oferują indywidualne porady i wsparcie.

Rola dietetyka

Dietetyk dostosowuje dietę do potrzeb pacjenta. To ważne w walce z objawami IBS i refluksu. Może zidentyfikować produkty, które nasilają dolegliwości.

Badania pokazują, że niektóre węglowodany mogą pogorszyć dolegliwości jelitowe23. Dietetyk może zalecić eliminację niektórych pokarmów, które powodują gazy.

Dietetyk może zalecić ograniczenie pokarmów, które powodują nadmiar gazów. To pomaga pacjentom kontrolować objawy poprzez dietę.

Rola psychoterapeuty

Konsultacje psychoterapeutyczne są kluczowe w leczeniu IBS. Psychoterapeuta pomaga radzić sobie z emocjami i psychologicznymi aspektami choroby. To pomaga zmniejszyć nasilenie objawów24.

Psychoterapeuta uczy technik relaksacyjnych i strategii radzenia sobie ze stresem. To ważne w leczeniu IBS i refluksu24. Terapie, jak CBT, pomagają kontrolować emocje i objawy fizyczne24.

Holistyczne podejście łączące wsparcie specjalistów jest kluczem do kompleksowej opieki. Dieta i psychoterapia razem dają lepsze rezultaty. Więcej informacji o kontrolowaniu objawów znajdziesz tutaj.

Wniosek

Radzenie sobie z refluksem i IBS wymaga kompleksowego podejścia. To obejmuje zmiany w diecie, leczenie farmakologiczne, wsparcie psychoterapeutyczne i modyfikacje stylu życia. Ważne jest, aby dobrze dobierać produkty i unikać tych, które nasilają objawy.

Badania pokazują, że diety jak low-FODMAP czy eliminacyjno-rotacyjna mogą poprawić objawy IBS. Dotyczy to bólu brzucha, zaparć, wzdęć i refluksu25.

Istnieją nowe wytyczne międzynarodowe i polskie dotyczące IBS i refluksu. Pomagają one lekarzom lepiej zarządzać tymi schorzeniami26. Ponad 50-80% osób z IBS zauważa związek między stresem a nasileniem objawów26.

Techniki zarządzania stresem, jak techniki relaksacyjne, są bardzo ważne w leczeniu. Dzięki nim można zmniejszyć nasilenie objawów.

Aktywność fizyczna ma duże znaczenie dla osób z IBS i refluksem. Dostosowana aktywność fizyczna może złagodzić objawy i poprawić jakość życia26. Dlatego kompleksowe podejście, które obejmuje zmiany w stylu życia, wsparcie specjalistów i dostosowanie terapii, jest najskuteczniejsze.

Aby dowiedzieć się więcej o kompleksowym podejściu do radzenia sobie z refluksem i IBS, odwiedź stronę Inwestycja w Zdrowie. Twoje zdrowie jest najważniejsze, a wiedza to klucz do jego utrzymania.

FAQ

Czym jest refluks i jakie są jego objawy?

Refluks żołądkowo-przełykowy to stan, w którym kwas żołądkowy wraca do przełyku. To powoduje uczucie pieczenia, niestrawność, ból w klatce piersiowej i zgagę.

Jak IBS wpływa na przewód pokarmowy?

IBS wpływa na przewód pokarmowy, powodując bóle brzucha i nieregularne ruchy jelit. Zmienia również częstotliwość i konsystencję stolca. Może też nasilać objawy refluksu żołądkowego.

Jakie są wspólne objawy refluksu i IBS?

Wspólne objawy to ból brzucha, niestrawność i zgaga. Oba schorzenia mogą znacząco wpływać na jakość życia. Wymagają skoordynowanego podejścia terapeutycznego.

Jak stres wpływa na objawy refluksu i IBS?

Stres może nasilać objawy obu schorzeń. Wpływa na perystaltykę jelit i zwiększa wrażliwość na ból. Stres może również nasilać objawy refluksu.

Jakie są strategie zarządzania stresem?

Zarządzanie stresem obejmuje medytacje i regularne ćwiczenia. Techniki relaksacyjne, jak joga, są również pomocne. Wsparcie psychoterapeutyczne jest bardzo pomocne.

Jak powinna wyglądać dieta przy IBS i refluksie?

Dieta powinna unikać produktów nasilających objawy. Unikaj tłustych potraw, cytrusów, kofeiny i alkoholu. Jedz więcej zboża pełnoziarnistego, warzyw i lekkostrawnych białek. Spożywaj częste, mniejsze posiłki.

Jakie leki są stosowane w leczeniu refluksu?

Stosuje się inhibitory pompy protonowej (PPI) i antagonisty receptora H2. Te leki zmniejszają wydzielanie kwasu żołądkowego. Leczenie jest dostosowywane indywidualnie przez lekarza.

Jakie leki są stosowane w leczeniu IBS?

W leczeniu IBS stosuje się leki przeciwskurczowe, jak mebeweryna. W niektórych przypadkach używa się probiotyków i antybiotyków do zarządzania mikrobiotą jelitową.

Jak niefarmakologiczne metody leczenia mogą pomóc w zarządzaniu objawami IBS i refluksu?

Niefarmakologiczne metody to zmiany w stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i techniki relaksacyjne są pomocne. Medytacja i fizjoterapia są przykładami.

Jaki wpływ ma aktywność fizyczna na objawy IBS i refluksu?

Regularne ćwiczenia mogą poprawiać motorykę jelit. To ważne przy IBS. Dostosowanie ćwiczeń do indywidualnych potrzeb jest kluczowe.

Dlaczego nawyki snu są ważne przy IBS i refluksie?

Jakość i długość snu mają bezpośredni wpływ na objawy. Niewystarczający sen zwiększa stres i nasila objawy. Regularne godziny snu i unikanie ciężkostrawnych posiłków przed snem pomagają zarządzać objawami.

Jakie specjalistyczne wsparcie jest zalecane przy leczeniu IBS i refluksu?

Interdyscyplinarne wsparcie specjalistów jest kluczowe. Dietetyk pomoże w dostosowaniu diety. Psychoterapeuta pomoże zarządzać stresem i emocjami związanych z chorobą.

Linki do źródeł

  1. Jak złagodzić objawy zespołu jelita drażliwego? Sprawdź! – https://aptekazawiszy.pl/artykuly/7-sposobow-na-szybka-ulge-w-zespole-jelita-drazliwego-sprawdz.html
  2. Jak skutecznie leczyć zespół jelita drażliwego? – https://aptekana83.pl/blog/post/jak-skutecznie-leczyc-zespol-jelita-drazliwego.html
  3. Refluks żołądkowo – jelitowy – objawy, diagnostyka, leczenie – https://www.szpitalnaklinach.pl/blog/refluks-zoladkowo-jelitowy-objawy-diagnostyka-leczenie/
  4. Choroba refluksowa przełyku (refluks): przyczyny, objawy i leczenie – https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/przelyk/50731,choroba-refluksowa-przelyku-refluks-przyczyny-objawy-i-leczenie
  5. Refluks (choroba refluksowa przełyku)- objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie – https://aptekacodzienna.pl/blog/artykul/refluks-choroba-refluksowa-przelyku-objawy-przyczyny-diagnostyka-i-leczenie
  6. Zespoły nakładania – wyzwania w gabinecie lekarza POZ – https://www.termedia.pl/mz/Zespoly-nakladania-wyzwania-w-gabinecie-lekarza-POZ,51477.html
  7. PDF – https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/download/49869/36830
  8. Refluks żółciowy – definicja, objawy, leczenie – https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/gastrologia/refluks-zolciowy-definicja-objawy-leczenie-aa-A4ji-DnQR-SUNs.html
  9. Przewlekły stres wywołuje objawy zespołu jelita drażliwego – https://www.doz.pl/czytelnia/a17173-Przewlekly_stres_wywoluje_objawy_zespolu_jelita_drazliwego
  10. Psychiczne objawy zespołu jelita drażliwego – https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/wywiady/147999,psychiczne-objawy-zespolu-jelita-drazliwego
  11. Dieta w zespole jelita drażliwego – co jeść, a czego unikać? | Wiem co jem – https://wiem-co-jem.pl/dieta-zespol-jelita-drazliwego/
  12. Dieta w zespole jelita drażliwego (IBS) – zasady i zalecenia – https://insidedigest.co.uk
  13. Zespół jelita drażliwego (IBS) – jak sobie z nim radzić i jak leczyć? – Fundacja Insulinooporność – zdrowa dieta i zdrowe życie % – https://insulinoopornosc.com/ibs/
  14. Choroba do długotrwałego leczenia – https://www.termedia.pl/gastroenterologia/Choroba-do-dlugotrwalego-leczenia,12536.html
  15. Zespół jelita drażliwego („jelito drażliwe”, IBS) – objawy, dieta, leczenie – https://www.mp.pl/zespol-jelita-drazliwego
  16. Podstawowe zalecenia niefarmakologiczne dla osób z zespołem jelita drażliwego – poradnik – https://www.lakcid.pl/zdrowe-jelita/podstawowe-zalecenia-niefarmakologiczne-dla-osob-z-zespolem-jelita-drazliwego-poradnik
  17. Zespół jelita nadwrażliwego IBS cz. 2 – zalecenia żywieniowe, znaczenie probiotykoterapii i diety low-FODMAP – Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej – https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/zespol-jelita-nadwrazliwego-ibs-cz-2-zalecenia-zywieniowe-znaczenie-probiotykoterapii-i-diety-low-fodmap/
  18. Zespół jelita drażliwego – przyczyny, objawy i sposób leczenia IBS – Apteka internetowa e-medest.pl – https://www.e-medest.pl/artykuly/zespol-jelita-drazliwego-przyczyny-objawy-i-leczenie-ibs.html
  19. Jak wyleczyć zespół jelita drażliwego – Dawid Woźniakowski – https://dawidwozniakowski.pl/zdrowie/zespol-jelita-drazliwego-ibs/jak-wyleczyc/
  20. 5 sposobów na złagodzenie objawów zespołu jelita drażliwego – https://receptomat.pl/post/zj/zespol-jelita-drazliwego-jak-zlagodzic-objawy
  21. Gastro – https://www.termedia.pl/Journal/-41/pdf-16206-20?filename=Zespół jelita.pdf
  22. Psychiatria po Dyplomie – Odczuwanie emocji a zdrowe jelita – https://podyplomie.pl/psychiatria/40978,odczuwanie-emocji-a-zdrowe-jelita?srsltid=AfmBOoobc_soinAQp_ZUCRYp3ZvH9-E-YAeWYuSXNut93qXN671BU1ea
  23. Stanowisko zespołu ekspertów w zakresie diagnostyki i leczenia zespołu jelita nadwrażliwego – https://www.termedia.pl/Stanowisko-zespolu-ekspertow-w-zakresie-diagnostyki-i-leczenia-zespolu-jelita-nadwraz-liwego,98,52100,1,1.html
  24. Czym jest zespół jelita drażliwego? Poznaj główne objawy IBS – https://aptekana83.pl/blog/post/zespol-jelita-drazliwego-wszystko-co-warto-o-nim-wiedziec.html
  25. Skuteczna terapia zespołu jelita nadwrażliwego – IBS – Instytut Mikroekologii – https://instytut-mikroekologii.pl/skuteczna-terapia-zespolu-jelita-nadwrazliwego-ibs/
  26. PDF – https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/download/64686/48515
Zespół nieszczelnych jelit

Zespół nieszczelnych jelit

„Zespół nieszczelnych jelit” jest proponowanym terminem, który zdaniem wielu lekarzy jest przyczyną wielu chorób przewlekłych , w tym zespołu przewlekłego...

czytaj dalej

14 + 2 =